Mniszek lekarski, cz. 1

      W świecie roślin miesiąc maj to szczególny okres. Zielarze wyruszają na łąki i do lasu w celu zaopatrzenia się na następny rok w różne rośliny. Choć w tym roku wiosna nieco opóźniła się w naszej strefie klimatycznej - spokojnie możemy wyruszać na ziołowe zbiory. Oprócz pokrzywy [klik] warto zaopatrzyć się w maju w mniszek lekarski popularnie zwany mleczem. Dlaczego?
      Poniżej wiele istotnych informacji dla każdego, kto chce zacząć swoją przygodę z ziołami.

     Jak już wspomniałam mniszek lekarski nazywany jest bardzo często mleczem. Fachowa nazwa to po prostu: mniszek pospolity, a pozostałe, przyjęte w naszej kulturze to: dmuchawiec, męska stałość, brodawnik mleczowaty, mlecznica, mlecz lekarski. W wiekach znanych nam głównie ze starych ksiąg mniszek nazywany był świńskim mleczem lub pąpawą.

źródło: wikipedia

Podstawowe informacje:

• rośnie dziko w całym klimacie umiarkowanym,
• podobnie jak pokrzywa lubi miejsca takie jak: łąki, miedze, ogródki, pola, trawniki, wysypiska, miejsca zapomniane, ugory,
• nazwa mlecz pochodzi od gęstego, lepkiego i białego soku mlecznego, który wycieka po zerwaniu liści, lub kwiatu, pod wpływem kontaktu z tlenem ciemnieje i zostawia ciemne, ciężkie do zmycia i wybawienia plamy,
• mniszek rozmnaża się poprzez owoc: tzw. dmuchawiec, albo z korzeni poprzez odrosty - co niejednokrotnie przyczynia się do traktowania się go jako ciężki do usunięcia chwast.

Zbiór - kilka informacji dla zielarzy i zielarek:

• lecznicze właściwości ma cała roślina: korzenie, kwiat, liście,
• mniszek najlepiej zbierać z miejsc gdzie nie jest tępiony, np. łąki: ma wtedy grubsze korzenie, większe liście,
• korzenie: najlepiej wykopać je długim nożem, łopatą, szpadlem- delikatnie by nie połamać korzeni, najlepszy okres do zbioru korzeni to: późna jesień lub wczesna wiosna, i tutaj jak podaje wiele źródeł wczesna wiosna to miesiąc marzec, czyli na samym początku wegetacji; korzenie oczyszcza się, myje i suszy w temperaturze ok. 30 stopni. Dodam od siebie, że bardzo ważne jest tu rozkładanie korzeni jedną warstwą, ponieważ mogą szybko zgnić, jeśli nie zapewni im się dobrej wentylacji,
• kwiaty: okresy zbioru to początek kwitnienia, jeszcze lekko zwinięte, lub w pełni rozwinięte kwiaty, można zbierać albo z szypułką - najlepiej, gdy się nie rozwinęły, a te w pełni otwarte: można zrywać bez szypułek,
• liście: do sałatki wiosennej [przepis] zbieramy codziennie świeże liście, młode, kilkucentymetrowe, im bardziej młody liść jest żółty - tym ma w sobie mniej goryczy,
• znane są odmiany mniszka specjalnie uprawiane na sałatkę - wtedy liście są specjalnie "wybielane" aby pozbawić je goryczki, tak samo jak postępuje się z cykorią.

Odrobina chemii...

      Mniszek lekarski zawiera w liściach: gorycze, garbniki, kwasy organiczne (kwas foliowy), sole mineralne (kobalt, mangan, wapń, fosfor, magnes, sód, bor, glin i dużo związków miedzi, cynku oraz żelaza, potasu i molibdenu), kauczuk, witaminę A i c, w niewielkich ilościach olejek eteryczny. W korzeniach znajdziemy związki cukrowe (inulinę), a kwiaty to miejsce kumulacji flawonoidów i karotenoidów.



Magia, znachorstwo i ciekawostki:

      Przede wszystkim popatrzcie na prostotę dawnej medycyny. Nie podawano nawet ziół w zbyt dużych mieszankach, leczenie opierało się na bardzo prostych nalewkach, wywarach, potrawach, które mógł przygotować każdy. Sięgając do natury wybierano to co proste - a nie zawsze wynikało to z biedoty. To co zawsze powtarzam, że proste rozwiązania, zgodne z prawami natury są najlepsze powinno zachęcić do sięgania po wiedzę z przed wieków :-)
      Jeśli popatrzy się na kolor kwiatów: żółty można analogicznie odnieść się do żółci w naszym ciele!
Mniszek ma wiele ciekawych właściwości, które pomagają w dolegliwościach związanych z wątrobą.

• w starożytności mniszek był mało znaną rośliną, wspomina o niej kilku lekarzy, ale widocznie nie znano jeszcze jej wszystkich właściwości leczniczych,
• od XIII wieku mlecz staje się rośliną sławną, sok z mlecza polecano na: puchlinę wodną, bielmo na oczach, problemy z wątrobą, powszechnie stosowano na ukąszenia skorpiona,
• Słowianie również leczyli palmy wątrobowe mniszkiem i usuwali nim piegi,
• wiek XVI to kolejne odkrycia: mlecz stosuje się jako powszechny lek przy niemalże każdej chorobie: gorączka, choroby zakaźne, schorzeniach żołądkowych i wątrobowych,
• biegunki i czerwonkę leczoną specjalną, ale prostą potrawą: soczewica gotowaną z całym zielem,
• na zatrzymania moczu sporządzano nalewkę z korzenia mniszka i wina lub octu,
• lek na wątrobę to najczęściej mniszek przygotowany z koprem włoskim,
• maj był miesiącem nieco magicznym, ponieważ głównie wtedy zbierano całe zioło, z którego robiono nalewki na wódce lub winie,
• liście przykładano na rany cięte lub kłute,
• z kwiatów przyrządza się do dziś syrop przeciwkaszlowy,
• korzenie i kwiaty mniszka stosowany przy postepującej marskości wątroby i zatruciach toksynami,
• mniszek stosowano w medycynie ludowej przy złej przemianie materii i w chorobach skórnych.

c.d.n.

.........................................
Źródła:

1. D. Tyszyńska - Kownacka, T. Starek " Zioła w polskim domu."

2. I. Gumowska "Ziółka i my."

3. własne notatki